Janina Kalicińska - przez dekady z zespołem Mogilanie
Janina Kalicińska (ur. 26 maja 1920 r. w Wierzchosławicach, zm. 30 kwietnia 2020 r.) – wybitna instruktorka, choreografka i znawczyni folkloru krakowskiego, nazywana „Królową Krakowiaków”. Specjalistka w zakresie folkloru Krakowiaków Wschodnich i Zachodnich, wieloletnia kierowniczka artystyczna zespołów regionalnych, pedagog i autorytet w dziedzinie tańca ludowego.
Urodziła się w rodzinie nauczycielskiej i społecznikowskiej. Jej rodzice, Adolf i Ludmiła Kalicińscy, aktywnie działali na rzecz lokalnej społeczności, prowadząc działalność edukacyjną, kulturalną i oświatową. W domu rodzinnym od najmłodszych lat obcowała z muzyką ludową, która na trwałe ukształtowała jej wrażliwość artystyczną. Pierwszego krakowiaka nauczyła się od ojca, a decydującym momentem dla jej dalszej drogi artystycznej był występ baletu Feliksa Parnella w 1936 roku.
Edukację szkolną rozpoczęła w Dankowicach, kontynuowała ją w Bielsku-Białej, a w 1938 roku podjęła studia biologiczne w Katowicach, przerwane przez wybuch II wojny światowej. Okres wojny był dla niej czasem dramatycznych doświadczeń rodzinnych, ale także prób charakteru i odpowiedzialności. Po zakończeniu wojny powróciła do studiów, a następnie podjęła pracę pedagogiczną, jednocześnie angażując się w działalność społeczną i kulturalną młodzieży.
Przełomem w jej karierze był rok 1947, kiedy przygotowany przez nią program taneczny zaprezentowany na ogólnopolskim zlocie „Wici” w Krakowie spotkał się z ogromnym uznaniem. W efekcie została skierowana do pracy w Krakowie jako instruktor tańca w Wojewódzkim Ośrodku Metodycznym Kuratorium Okręgu Szkolnego. Równolegle doskonaliła swoje kompetencje artystyczne, uczestnicząc w szkoleniach Ministerstwa Oświaty oraz w czteroletnim studium Centralnej Poradni Amatorskiego Ruchu Artystycznego (CPARA), gdzie kształciła się pod kierunkiem najwybitniejszych choreografów, reżyserów i scenografów.
W swojej pracy zawodowej prowadziła liczne zespoły szkolne i młodzieżowe, pracowała z młodzieżą głuchoniemą, wspierała zespoły regionalne w całej Polsce oraz prowadziła warsztaty i wykłady dla kolejnych pokoleń instruktorów. Szczególne miejsce w jej działalności zajmowała wieloletnia współpraca z Nauczycielskim Zespołem Pieśni i Tańca „Krakowiacy Ziemi Brzeskiej” oraz – od 1986 roku – z Zespołem Regionalnym „Mogilanie”, którego przez niemal trzy dekady była kierownikiem artystycznym i choreografem.
Była cenioną jurorką przeglądów, konkursów i festiwali folklorystycznych, ekspertem Polskiej Sekcji CIOFF, a także autorką i współautorką licznych programów scenicznych, opartych na rzetelnej wiedzy etnograficznej i głębokim zrozumieniu relacji między ruchem, muzyką i obrzędem. Często podkreślała, że taniec ludowy jest „ruchomym malarstwem” – plastyczną interpretacją muzyki i dawnej rzeczywistości.
Za swoją działalność została wielokrotnie odznaczona, m.in. Nagrodą im. Oskara Kolberga (1992) oraz Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2008). Dzięki jej pracy folklor taneczny Krakowiaków Wschodnich zachował swoją ciągłość i autentyczność.
Zmarła 30 kwietnia 2020 roku, kilka godzin po Międzynarodowym Dniu Tańca – dziedzinie, która była sensem jej życia.
23 listopada 2024 roku Zespół Regionalny „Mogilanie” przyjął imię Janiny Kalicińskiej, oddając hołd swojej mistrzyni, nauczycielce i artystycznemu autorytetowi.
